گمرک جمهوری اسلامی ایران سازمانی دولتی تابع وزارت امور اقتصادی و دارایی است که به عنوان مرزبان اقتصادی کشور نقش محوری و هماهنگکننده را در مبادی ورودی و خروجی کشور دارد .
این سازمان، مسئول اعمال حاکمیت دولت در اجرای قانون امورگمرکی و سایر قوانین و مقررات مربوط به صادرات و واردات و عبور (ترانزیت) کالا و وصول حقوق ورودی و عوارض گمرکی و مالیاتهای مربوطه و الزامات فنی و تسهیل تجارت از طریق اقدامات زیر است.
- اعمال سیاستهای دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا
- تشخیص و وصول حقوق ورودی و سایر وجوه قابل وصول قانونی توسط گمرک ایران
- انجام تشریفات قانونی ترخیص و تحویل کالا به صاحب یا نماینده قانونی وی و بررسی اسناد ترخیص به منظور احراز صحت شرایط ترخیص و وصول کسر دریافتی یا استرداد اضافه دریافتی
- کنترل و نظارت بر امر عبور کالا از قلمرو کشور
- اجرای قوانین و مقررات مرتبط با بازارچههای مرزی، مرزنشینان و پیلهوران
- اعمال مقررات گمرکی درباره معافیتها و ممنوعیتها
- اجرای قوانین و مقررات مربوط به تخلفات و قاچاق گمرکی، کالاهای متروکه و ضبطی
- پیشبینی و فراهم نمودن زیرساختهای مورد نیاز برای اجرا و استقرار سامانهها، رویهها و روشهای نوین همچون پنجره واحد در فعالیتهای گمرکی
- جمعآوری، تجزیه و تحلیل و انتشار آمار میزان واردات و صادرات کالا
- بررسی و شناخت موانع نظام گمرکی و برنامهریزی در جهت رفع آنها
- اظهارنظر درباره پیشنویس طرحها، لوایح، تصویبنامههای مرتبط با امور گمرکی
- اتخاذ روشهای مناسب جهت هدایت و راهبری دعاوی حقوقی و قضایی در رابطه با امور گمرکی
- آموزش کارکنان و نظارت و انجام بازرسی اعمال و رفتار کارکنان گمرک، کشف تخلف و تقصیرات اداری آنان
- بازرسی از واحدهای اجرایی گمرکی و نظارت بر عملکرد آنها و ساماندهی کمی و کیفی مبادی ورودی و خروجی
- رسیدگی و حل اختلافات ناشی از اجرای قانون و مقررات گمرکی فیمابین گمرک و صاحب کالا برابر قوانین و مقررات مربوطه
- گسترش ارتباطات بینالمللی، انعقاد تفاهمنامه و موافقتنامههای گمرکی دو یا چند جانبه، عضویت و تعامل فعال با سازمانهای بینالمللی و گمرکی با رعایت اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون اساسی و قوانین مربوطه
- رعایت توصیههای سازمان جهانی گمرک، قراردادهای بازرگانی و توافقنامههای منعقده یا پایاپای در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه
- رعایت توصیههای سازمان جهانی گمرک، قراردادهای بازرگانی و توافقنامههای منعقده یا پایاپای در چارچوب قوانین و مقررات مربوطه
- استفاده از فناوریهای نوین و تجهیز اماکن گمرکی به ابزارهای پیشرفته جهت افزایش کارایی و بهبود انجام تشریفات گمرکی
- تمهیدات لازم برای تسهیل امور تجاری، تشویق صادرات و گسترش عبور کالا
- تسهیل فرایندهای گمرکی با هدف توسعه گردشگری
- انجام سایر وظایف گمرکی به موجب قانون امور گمرکی و یا سایر قوانین و مقررات